Praktijk schijnveiligheid
Op de markt wacht ik bij de kaasstand, en terwijl ik toekijk, lijkt alles hygiënisch. De verkoopster draagt netjes handschoenen. Ze snijdt mijn kaas, neemt mijn geld aan en pakt daarna nog een stukje kaas voor de volgende klant. Waarom draagt zij handschoenen? Voor mij als klant of voor haar eigen veiligheid? Het lijkt alsof de handschoenen onze ultieme bescherming tegen bacteriën en vuil zijn. Maar als ik iets beter oplet, zie ik hoe ze tussendoor met haar gehandschoende handen aan haar gezicht zit en door haar haar wrijft. Diezelfde handschoenen pakken mijn geld aan en raken vervolgens weer de kaas aan.
Dit soort situaties kom ik steeds vaker tegen: in winkels, op markten, bij benzinestations. Mensen dragen handschoenen alsof ze daarmee hygiënisch werken, maar ondertussen zorgt dit gedrag juist voor een verhoogd risico op besmetting. In dit artikel schrijf ik over de meest gemaakte fouten bij het dragen van handschoenen, de gezondheidsrisico’s van schijnveiligheid, en praktische tips voor het juiste gebruik. In het blog correct handschoenen uittrekken lees je wat ik eerder schreef over dit onderwerp.
Wat is schijnveiligheid?
Schijnveiligheid ontstaat wanneer iemand zich veilig voelt, terwijl deze veiligheid in werkelijkheid afwezig is. Bij handschoenen leidt schijnveiligheid vaak tot het negeren van andere hygiënemaatregelen, zoals regelmatig de juiste handhygiëne toepassen. In de zorgsector is hier in de afgelopen jaren heel veel deskundige aandacht voor geweest en zijn er maatregelen genomen. Echter is voor mij inmiddels zichtbaar dat in alledaagse situaties, zoals in winkels en horecagelegenheden het verkeerd gebruiken van handschoenen een epidemische vorm heeft aangenomen. Daarom ook dit blog want als trainer en vakman zie ik dat er een verandering in bewustzijn noodzakelijk is. Schijnveiligheid is ronduit gevaarlijk.
Nog een voorbeeld uit de praktijk: Ik heb getankt bij een tankstation en sluit binnen achter in de rij wachtenden aan. Ik zie een service medewerker met handschoenen aan de toiletruimte uitlopen. Onder het lopen doet ze haar handschoenen uit. Ze loopt door naar de eetcounter doet nieuwe handschoenen aan en smeert ze, als catering medewerker, een broodje filet American. De uitjes pakt ze met haar gehandschoende hand uit het bakje en doet deze op het broodje. De klant rekent af maar het gaat niet goed met de pinautomaat. In haar nieuwe rol als caissière breekt ze op het toetsenbord van de klant de betaling af. Een andere klant vraagt waar die iets kan vinden. Ze loopt in haar rol als shopmedewerker mee naar het vak waar de motorolie staat en pakt daar een fles voor de klant. Wauw dat is nog eens service. Ze opent de deur en gaat weer achter de balie terwijl ze haar arm krabt. Ik heb ineens geen zin meer in een broodje rosbief met ei en reken alleen mijn tank LPG af.
Veelvoorkomende fouten bij het dragen van handschoenen
Hier zijn enkele fouten die vaak worden gemaakt:
- Te lang dezelfde handschoenen dragen
Langdurig gebruik verhoogt het risico op kruisbesmetting aanzienlijk. Zelfs als handschoenen schoon ogen, kunnen ze onzichtbare vervuiling zoals bacteriën overdragen. - Zonder voorafgaande handhygiëne handschoenen aantrekken
Door vuil of bacteriën op ongewassen handen kunnen de handschoenen bij het aantrekken al direct worden vervuild. - Aanraken van het gezicht of andere delen van het lichaam
Dit is niet alleen een schending van de hygiëne naar anderen, maar zorgt ook voor een directe overdracht van bacteriën en andere vervuiling naar het eigen gezicht. - Geen handschoenen wisselen bij verschillende taken
Ga je van een vuile taak naar een schonere omgeving, dan zouden de handschoenen gewisseld moeten worden om besmetting te voorkomen. Zorg bij het wisselen van de handschoenen dan wel voor de juiste handhygiëne. - Onjuist uittrekken van handschoenen
Zoals in een eerder blog beschreven, leidt onjuist uittrekken tot een verhoogde kans op besmetting.
In deze video ontdek je meer over onjuist gebruik van handschoenen en schijnveiligheid:
Gezondheidsrisico’s van schijnveiligheid
Het dragen van handschoenen kan de indruk wekken dat andere hygiënemaatregelen overbodig zijn. Echter, onderzoek wijst uit dat juist in omgevingen waar handschoenen alleen worden gebruikt wanneer strikt nodig, zoals in ziekenhuizen, het kruisbesmetting risico lager is. Wanneer de juiste hygiëne consequent wordt toegepast zonder het ‘vangnet’ van handschoenen, zijn medewerkers bewuster van hun acties.
Risico’s in de praktijk
- Kruisbesmetting door verkeerd gebruik van handschoenen kan leiden tot voedselvergiftiging.
- Met vervuilde handschoenen aanraken huid kan ernstige infecties veroorzaken.
- Mensen verliezen snel het bewustzijn van hygiëne wanneer ze vertrouwen op handschoenen. Dit leidt tot onnodige besmetting en verspreiding van vuil en pathogene micro-organismen.
Handschoenen Correct Gebruiken: Praktische Tips
Het dragen van handschoenen vereist een bewuste en weloverwogen aanpak. Hier zijn enkele tips om handschoenen op de juiste manier te gebruiken:
- Blijf met je handen van je gezicht of andere lichaamsdelen af.
Vermijd het aanraken van je lichaam of andere persoonlijke items. - Verwissel handschoenen tussen verschillende taken.
Wissel bij elke overgang van taak, zeker wanneer je van een ‘vuile’ naar een ‘schone’ omgeving gaat. - Zorg voor handhygiëne na het uittrekken van handschoenen.
Zelfs na het dragen van handschoenen blijft het belangrijk om de juiste handhygiëne toe te passen; desinfecteren of wassen. - Doe handschoenen op de juiste manier uit.
Verwijder handschoenen zorgvuldig zonder de buitenkant aan te raken om besmetting van je huid te voorkomen.
Wellicht de aller allerbelangrijkste tip:
Vraag: “Is het echt nodig dat ik hier of in deze omstandigheid handschoenen draag?”
Nog even terug naar het ziekenhuis
Het bijzondere is waar in winkels, markten en cafetaria’s is te zien dat er steeds meer handschoenen worden gedragen, er in ziekenhuizen op steeds minder plekken handschoenen worden gedragen. Ja je hoort het goed, in ziekenhuizen worden alleen nog maar handschoenen gedragen door bijvoorbeeld schoonmakers als de omstandigheden daarnaar vragen. In een patiëntenkamer is het dragen van handschoenen gelukkig geen standaard meer.
In een ziekenhuis is constante aandacht voor hygiene een essentieel onderdeel in de bedrijfsvoering. In de praktijk bleek dat het dragen van handschoenen een belangrijke bijdrage leverde aan schijnveiligheid en daardoor kruisbesmetting. Ik voel me veilig doordat ik handschoenen gebruik. Doordat ik me veilig voel denk ik minder goed om de veiligheid van mijn omgeving. Laat dat nou net heel belangrijk zijn dat je als werknemer in een ziekenhuis 24/7 bewust bent dat jij een belangrijke schakel bent in het doorbreken van de besmettingsketen. Op het moment dat de facilitair medewerker met handschoenen aan een patiëntenkamer heeft schoon gemaakt en met dezelfde handschoenen aan naar de volgende kamer gaat dan is er sprake van kruisbesmetting.
In een ziekenhuis is er sprake van ‘bewuste hygiëne’, Onderzoek heeft bewezen dat als er geen handschoenen worden gebruikt in een patientenkamer er een groter bewustzijn is voor eigen veiligheid. Dit grotere bewustzijn draagt automatisch zorg voor meer veiligheid voor iedereen. Veiligheid alleen voor mezelf is dus schijnheiligheid voor het geheel. Worden er dan helemaal geen handschoenen gedragen door schoonmakers in ziekenhuizen? Gelukkig worden deze nog veel gebruikt maar nu alleen nog maar waar het echt moet. En waar en wanneer moeten er dan nog wel handschoenen gedragen worden? Dat is nauwkeurig beschreven in de protocollen van het ziekenhuis en daar worden de medewerkers ook in getraind.
Deze zorgvuldige benadering kan als voorbeeld dienen voor andere sectoren, zoals de horeca en detailhandel, waar handschoenen meestal onnodig worden ingezet.
Conclusie: Handschoenen als Hulp of Hindernis?
Hulp of of hindernis wil ik graag koppelen aan de woorden bewust en onbewust. Wanneer handschoenen bewust en correct worden gebruikt, bieden ze waardevolle bescherming. Maar laat je niet misleiden door het idee dat alleen handschoenen voldoende zijn om hygiënisch te werken. Bewustzijn is de sleutel tot werkelijke veiligheid en vermindert de kans op kruisbesmetting. Of je nu in de zorg, horeca of retail werkt, schijnveiligheid is gevaarlijk, de focus moet altijd liggen op een veiligere werkomgeving voor jezelf en anderen.
Bekijk hier de video over handschoenen bescherming of schijnveiligheid.
Wil je meer ontdekken?
Voel je na het lezen van dit artikel dat er ruimte is voor verbetering in jouw organisatie? Dat is een geweldig begin! Het toont aan dat je oprecht geeft om de veiligheid en het welzijn van je collega’s en klanten. Neem contact op, ik kijk graag met je organisatie mee wat jullie kunnen doen in het nog beter creëren van een prettige, veilige en hygiënische werkomgeving. Ik kijk uit naar je reactie.
